Otwory współpracują ze sobą w tworzeniu zarysowań.
Umiejętne rozmieszczanie otworów pozwala osiągać pożądane efekty wyburzania minimalnym kosztem i w najkrótszym czasie.
Przy rozłupywaniu głazów jeden otwór centralny powoduje powstanie 3 lub 4 zarysowań. Im więcej otworów, tym więcej zarysowań i więcej powstałych elementów.
Aby zarysowania mogły powstać element musi posiadać co najmniej jedną powierzchnie swobodną, która może się bez oporu przemieszczać w wyniku powstawania i rozwierania się spękań.
Warianty ilości otworów:
Ilość otworów dobiera się w zależności od wielkości elementu (np. głazu, fundamentu,...) oraz istniejących w danym miejscu możliwości załadunku, transportu lub wykorzystania części powstałych po rozkruszeniu.
Najlepszy skutek zapewniają otwory równoległe do powierzchni swobodnych (siła ekspansji przesuwa wtedy kruszony materiał w stronę powierzchni swobodnej i nie musi pokonywać oporu):
wariant A
głaz spoczywa częściowo w gruncie, swobodna jest tylko pozioma, wystająca powierzchnia garbu. w takim przypadku najlepsze są otwory poziome (często niemożliwe do wykonania), skuteczne są otwory skośne, a zupełnie nieskuteczne - otwory pionowe,
wariant B
jednostronne odkopanie głazu oswobadza powierzchnię boczną i powoduje, że otwory pionowe stają się skuteczne,
wariant C
gdy cały głaz jest odkopany i/lub spoczywa na gruncie, cała jego powierzchnia jest swobodna i wszystkie kierunki otworów będą skuteczne. Głębokość otworu powinna wynosić minimum 50 % średnicy głazu.
Możliwe położenia i kierunki skutecznych otworów w zależności od stopnia oswobodzenia głazu (ilości powierzchni swobodnych):
wariant A:
wariant B:
wariant C:
Płyty i posadzki betonowe ograniczone ścianami, lub rozległe warstwy skał, mają tylko poziomą powierzchnię swobodną i otwory pionowe są w nich nieskuteczne. Kruszenie można zacząć od wykruszenia liniami otworów skośnych wyłomu, który tworzy nowe powierzchnie swobodne. Pozostały obszar rozsadza się otworami skośnymi lub pionowymi, które stają się skuteczne.
Otwory skośne tworzą wyłom w warstwie betonu lub skały. Wypchnięcie odspojonego “klina” w górę (w stronę poziomej powierzchni swobodnej) tworzy dwie dodatkowe, skośne powierzchnie swobodne:
1 - dodatkowe otwory pionowe stosowane przy grubych warstwach współdziałają
ze skośnymi,
2 - strefa do kruszenia otworami pionowymi lub skośnymi, które staną się skuteczne dzięki powstaniu wyłomu.
Liniowe rozmieszczenie otworów może, w zależności od ich rozstawu, doprowadzić zarówno do powstania pojedynczej rysy jak i wielu zarysowań. Decydujące znacznie mają przy tym:
L - rozstaw otworów, oraz
k - odległość między linią otworów i powierzchnią swobodną.
Warianty zagęszczenia otworów w linii:
- duży rozstaw:
daje rysę główną i rysy prostopadłe,
- mały rozstaw:
daje tylko jedną rysę główną.
Rastrowe rozmieszczenie otworów powoduje niszczenie czyli kruszenie całej objętości elementu.
Liniowe rozmieszczenie otworów powoduje podział całej objętości elementu na części, które nadają się do załadunku, a także do dalszego wykorzystania ponieważ nie są popękane.
Warianty rozmieszczania otworów:
- rastrowy (kruszenie):
- liniowy (dzielenie):
Puste otwory "odpychają" od siebie zarysowania. Rząd pustych otworów wyznacza granicę kruszenia elementu.
Rysy nie przechodzą poza linię pustych otworów:
Ścinanie pokładu skały rodzimej rozpoczyna się od wywiercenia mniejszych otworów w celu likwidacji cokołu i uzyskania regularnej, pionowej powierzchni swobodnej.
W drugim etapie wierci się otwory równoległe do powierzchni swobodnej i sięgające kilka cm poniżej planowanego poziomu odcięcia. Co 5 do 15 godzin wypełnia się jednocześnie kolejne dwa rzędy otworów
Rozmieszczenie otworów przy ścinaniu skały musi zawsze zapewniać S < D:
Rozstaw otworów nie powinien przekraczać (dla skał twardych / miękich):
5x5/10x10 średnic w etapie 1
10x10/20x20 średnic w etapie 2
Odspajanie bloków granitu i marmuru wykonuje się rzędami otworów w rozstawie 10 średnic. Pomimo mniejszej ilości wierconcyh otworów, ilość uszkodzonych (pękniętych) bloków jest znacznie mniejsza niż przy metodzie strzałowej.
Głębokość wiercenia: 80 - 85 % wysokości bloku. Maksymalna szerokość bloku: 300 cm i więcej. Pozioma linia otworów wiercona jest gdy w złożu nie występują naturalne szczeliny poziome:
Fundamenty i belki żelbetowe (i betonowe) najszybciej i najtaniej wyburza się przez podział na części. Należy rozmieścić otwory liniowo tak, aby spowodować zarysowania prostopadłe do elementu. Wewnątrz zarysowań przecina lub przepala się pręty. DYNACEM czasami zrywa pręty o średnicy do 10 mm.
Aby wyeliminować powstawanie niepotrzebnych, bocznych zarysowań, można w trakcie wypełniania otworów włożyć do nich listwy z blachy stalowej lub drewna, skierowane zgodnie z linią otworów.
Warianty dzielenia/przecinania żelbetu:
Listwy umieszczone w otworach pomagają kierować całą energię DYNACEMU na powstanie tylko jednego, szerszego pęknięcia.
Dla rozkruszenia elementu żelbetowego na drobne części najlepiej jest w pierwszym etapie wykonać tylko pojedynczy rząd otworów w odległości 4 średnic od krawędzi elementu. Opór wewnętrznego bloku betonowego powoduje, że ciśnienie ekspansji kruszy beton między otworami i powierzchnią elementu.
W drugim etapie pozostaje skruszyć lub podzielić pozostały, niezbrojony czerep betonowy.
Etapy kruszenia (niszczenia) żelbetu:
1 - uwolnienie
2 - kruszenie betonu i demontaż zbrojenia
Przy prawidłowym doborze średnic i rozstawu otworów zbrojenie zostaje całkowicie uwolnione.
Obcinanie pala rozpoczyna się od wykonania poziomej rysy odcięcia (otworami wierconymi promieniście ku środkowi pala) i od uwolnienia zbrojenia (otworami pionowymi wierconymi bezpośrednio za zbrojeniem). W drugim etapie rozkrusza się pozostały kikut betonowy.
Przekrój i widok z góry na głowicę pala:
1 - otwory wypełniane w 1 etapie
2 - otwory wypełniane po usunięciu betonu skruszonego w etapie 1